Vorige Naar overzicht Volgende

Dure wijnen, zoals de Franse Bordeauxwijn van Château Pétrus, zijn ware verzamelobjecten en vaak het voorwerp van wijnfraude.

Terwijl wereldwijd de wijnfraude toeneemt, scherpen experts hun methodes aan om de authenticiteit van een fles te onderzoeken. In een laboratorium diep onder de Frans-Italiaanse Alpen onderzoekt Philippe Hubert, fysicus aan de universiteit van Bordeaux, de radioactiviteit van de wijnflessen.

Namaakwijnen vormen hoe langer hoe meer een probleem. Wijndetective Maureen Downey uit San Francisco ontdekte in een jaar tijd valse wijnen voor een waarde van 5 miljoen dollar (3,7 miljoen euro). Voor haar forensisch onderzoek op wijnflessen heeft ze een hele gereedschapskist met materialen: scheermesjes, vergrootglazen, zaklampen, ...

Alles wordt onderzocht: de kurk, de vezels van het label, de kleine putjes in het glas. Fraudeurs gaan steeds verder om een namaakfles echt te doen lijken. De kurk en het label moeten eruitzien alsof ze al even meegaan, dus die worden bijvoorbeeld ingewreven met aarde of koffie. Maar waar ze geen controle over hebben, is de radioactiviteit in de fles. Of toch?

Cesium
Radioactiviteit is waar fysicus Philippe Hubert zich mee bezighoudt in een laboratorium onder de bergen op de Frans-Italiaanse grens. Door de fles bij een detector te houden, meet hij de onzichtbare elektromagnetische straling in de fles. Die verraadt vaak wanneer de wijn gebotteld werd. Als hij bijvoorbeeld gebotteld werd voor 1945, hoort er geen Cesium in te zitten.

Cesium is het radioactieve bewijs van het atoomtijdperk. Eerst was er de ontwikkeling van de nucleaire bom. In de jaren 50 en 60 volgde de Koude Oorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie, die de nucleaire wapenwedloop versnelde, in 1986 was er Tsjernobyl en tot slot Fukushima. Die radioactiviteit is overal op aarde: in onze voeding, kleding, de cellen in ons lichaam. 

"Wanneer het regent, valt de radioactiviteit op de druiven", zegt Hubert. "Als daar wijn van gemaakt wordt, zit ze in de wijn." Om de flessen te testen, moeten ze niet geopend worden: de straling gaat moeiteloos door het dikke glas. 

'Jeffersonflessen'
Deze methode werd gebruikt op de 'Jeffersonflessen', in een van de meest intrigerende zaken van wijnfraude ooit.

Het verhaal begon in 1985. In het Londense veilinghuis Christie's werd een Lafite uit 1787 van een van de meest prestigieuze wijngaarden in Frankrijk geveild. De fles droeg de inscriptie '1787, Lafite, Th.J'. Volgens Christie's wees dat erop dat de fles van een collectie oude Franse wijnen kwam die Thomas Jefferson had toebehoord.

De fles werd voor 115.500 euro verkocht aan de familie Forbes. Daarop volgde een wedloop van wijnverzamelaars om andere 'flessen van Jefferson' te bemachtigen, die stelselmatig op de markt losgelaten werden. Bill Koch kocht in de late jaren 80 voor een half miljoen dollar (368.000 euro) vier 'Jeffersonflessen'.

Logboek
Toen het Museum of Fine Arts in Boston in 2005 een tentoonstelling van Kochs collectie voorbereidde, contacteerde het de Thomas Jefferson Foundation om de herkomst van de flessen te verifiëren. Daar waren ze erg sceptisch over een mogelijk verband tussen Jefferson en de flessen.

De derde president van de Verenigde Staten was een kenner van Franse wijnen en een van de grootste wijnexperts van het land. Hij hield minutieus bij welke wijnen hij uit Frankrijk meebracht. 

Onder de 'Jeffersonflessen' waren onder andere een Chateaux d'Yquem uit 1784 en 1787, een Lafite uit 1787 en een Margaux uit 1787. In zijn 60.000 pagina's tellende logboek stond niets vermeld over deze wijnen. Jefferson kocht overigens nooit een fles uit 1787.

Zo oud als Jefferson?
Koch contacteerde de FBI, die een team van wijnexperts op de zaak zette. Om te bewijzen dat de wijn niet van de achttiende eeuw dateerde, werd Philippe Hubert gecontacteerd. 

Hubert onderwierp de 'Jeffersonflessen' aan de radioactiviteitstest. Maar helaas werd er geen Cesium gedetecteerd. Het staat dus vast dat de wijn voor het atoomtijdperk gebotteld was. Maar geen enkele test kan tot nu toe bewijzen of de wijn zo oud is als Jefferson.

Bron: De Morgen-online: Jill Casters − 03/06/14, 14u50  − Bron: NPR

Foto: © Wikimedia Commons/Frederik Vandaele.